afb. Fotopersbureau Het Zuiden (GvK), 7 maart 1954

Sint Annakapel

Sint Janskathedraal

Aan de oorspronkelijke functie van deze straalkapel, een travee dieper dan de overige kapellen, herinneren nog de muurschilderingen. Boven de apostelen Simon met zaag, Jacobus met pelgrimsstaf, Philippus met metropolotaanskruis, Paulus met boek en zwaard, Johannes met kelk en Andreas met andrieskruis en een in een buidel hangend boek, zijn vissen afgebeeld. Deze vissen zouden geïndentificeerd kunnen worden als een haring (met een kroontje), een baars, een brasem, een zalm, een makreel en een karper. Het was in deze kapel dat de leden van 't Viskopersgilde het altaar, gewijd aan Petrus en Paulus, onderhielden.
Schilder J.B. Anthony restaureerde in de negentiende eeuw op grondige wijze de schilderingen en voegde taferelen toe over de prediking van Paulus, de marteling van Johannes in het vat kokende olie en in de roeping van Andreas.
In 1867 leverde glazenier J.B. Capronnier de glas-in-lood vensters, waarvoor architect L.C. hezenmans de cartoons ontwierp. Afgebeeld zijn Maria met Kind, en Jozef met daarboven engelen en de H. Wilhelmus.
Het huidige Anna-altaar dateert van 1898, en geeft scenes weer uit het leven van Joachim en Anna. Het werd vervaardigd door beeldhouwer H. van der Geld en schilder J.B. Anthony, weer naar ontwerp van restauratie-architect Hezenmans.

Gewetensgeld in de viskoperskapel

door Henny Molhuysen

Op de wimbergen van de zuid-oostelijke straalkapellen van de Sint-Jan staat het kerstverhaal afgebeeld. Het eindigt met de vlucht naar Egypte, op de op één na laatste wimberg van de kapel waar we een kijkje gaan nemen.

De sluitsteen (van de gewelfribben) van de middelste straalkapel vormt een unicum in de Sint Jan. het is de enige hangende sluitsteen in de hele kerk, achthoekig en van de oude polychromering (beschildering) voorzien. Oorspronkelijk was dit de kapel van het gilde der viskopers. Een rijk gilde. 's-Hertogenbosch bezat in het zuiden van het huidige Zweden, ... later van Noordzeeharing. Vooral aan het eind van de 14e eeuw - de tijd dat deze straalkapel gebouwd werd - kende de Oostzee nog grote scholen haring, vóór deze plotseling verdwenen.
De muurschilderingen in de kapel laten duidelijk de verbinding met het viskopersgilde zien: op de bovenste rand hiervan zijn zes vissen afgebeeld. Daaronder zes apostelen. Op de noordwand van de kapel zijn dit Simon, Jacobus de Meerdere en Philippus. Op de zuidwand: Paulus, Johannes en Andreas. Onder de apostelen zijn aan de noordzijde wapenschilden geschilderd, terwijl aan de zuidzijde de prediking van Paulus, de marteling van Johannes en de roeping van Adreas zijn afgebeeld. In de vorige eeuw zijn deze schilderingen heel ingrijpend gerestaureerd en aangevuld door J. Anthony, die ook de kruiswegstaties in de kerk vervaardigd heeft.

Gebrandschilderd

Nadat de kerk in de 19e eeuw aan de katholieken na bijna twee eeuwen was teruggegeven, werd de kapel toegewijd aan de H. Anna. Dat is duidelijk te zien aan het middelste, gebrandschilderde raam. Daarop staan Anna en Joachim, samen met de H. Drievuldigheid afgebeeld. Op het noordelijk raam staan Maria en Jozef met Jezus en op het zuidelijk venster Elisabeth en Zacharias. Ook het door restauratiearchitect Lambert Hezenmans ontworpen altaar is toegewijd aan de H. Anna. Het houtsnijwerk van het retabel is gemaakt door Hendrik van Geld, die aan de Oude Dieze zijn atelier had, en laat taferelen uit het leven van Anna en Joachim zien.

Ouders

Anna en Joachim zijn de ouders van Maria: Elisabeth en Zacharias zijn de ouders van Johannes de Doper. Al deze taferelen hebben met de afkomst van Christus, met het geboorteverhaal van Jezus te maken. Zij sluiten daarbij goed aan bij het verhaal aan de buitenzijde van de kathedraal over Kerstmis.

Brabants Dagblad donderdag 19 december 1996

Bouwberichten

Plattegrond waarop in cijfers de verscheidene ruimte-delen aangegeven. De oude, de protestantse en de tegenwoordige namen van deze delen. 9. Petrus- en Paulus- of Viskoperskapel; brandspuithuis; Annakapel. De kerkinventaris	28
Laatste standplaats der altaren voordat de kerk hervormd werd. 10. Petrus en Paulus. Viskopers.	373

De Sint Janskathedraal 's-Hertogenbosch (1985) 28, 373

In de St. Anna kapel, die vroeger aan het Vischkoopersgilde behoorde, ziet met een koperen plaat tegen den muur, waarop in de hoeken de zinnebeelden der Evangelisten en het opschrift:

Pie memoriae
III. ac Rev. D.ⁿⁱ Adriani Godschalk, qui natus in
Den Dungen nondum sacerdotio auctus Phil.
dein per annos XXIV S. Theol. prof. ex episcopo.
Himeniae et adjutore praecl.^mi Iois Zwijsen,
hujus post obitum successor Leonis XIII praecl.
Dom. solioq. Pont. ass. Ep., com. Rom., ord Leon.
Neerl. eq., vir doctus admodum ac pius servus
Dei, fidelis et prudens dioecesis Buscoducensis,
regimine annis amplius XIV maximo cum successu
perfuntus obdormivit in Dno. a^o Salutis MVCCCXCII.
R.I.P.

Bovenaan het wapen van Mgr. Godschalk n.l.:
Gevierendeeld: I. en IV. op zwart de gouden adelaar van St. Jan met inktvat en pen in den bek; II. en III. op blauw twee kepers geschaakt van twee rijen, rood en zilver. Boven het schild een priesterhoed; onder het schild uit hangt het ridderkruis van den Ned. Leeuw.

Voorts ziet men in deze kapel o.a. zes vensters onderscheidenlijk voorstellende: 1. Maria en Jezus; 2. Jozef; 3. St. Anna; 4. St. Joachim; 5. St. Elisabeth; 6. St. Zacharias, waarop respectievelijk de volgende wapens:

1.	Gedeeld: I op zilver een groene boom op grasgrond, waarvoor een springend hert in natuurlijke kleur naar rechts; II op goud drie roode rechterschuinbalken; helmt. het hert uitkomend. (Van Gulick)
2.	Als no. 1 (Van Gulick)
3.	Op blauw een gouden vrouwenbuste
4.	Op zwart drie gouden heiblokken, 2 en 1 (Suys)
5.	Als no. 3
6.	Als no. 4

Genealogische en heraldische gedenkwaardigheden in en uit de kerken der provincie Noord-Brabant

1987	Redactie De Heilige Drievuldigheid, Anna en Joachim De ramen van de St. Janskathedraal te 's-Hertogenbosch (1987) 48
1996	Henny Molhuysen Achter de voorgevel : Gewetensgeld in de viskoperskapel Brabants Dagblad donderdag 19 december 1996 (foto)

	Linker muurschildering in de middelste straalkapel van de Sint Janskathedraal. De apostelen Simon, Jacobus en Philippus van het Viskopersgilde. Bron: Stadsarchief (0004630)
	Rechter muurschildering in de middelste straalkapel van het Viskopersgilde in de Sint Janskathedraal. Bron: Stadsarchief (0008098)